rys historyczny

Pozycja miasta wzmocniła się po zakończeniu wojen śląskich w połowie XVIII wieku, w wyniku których Cieszyn, jako jedno z nielicznych miast Śląska, pozostał przy Austrii. 13 maja 1779 roku podpisano tu pokój pomiędzy Austrią i Prusami, kończący wojnę o sukcesję bawarską. W latach 1768-1771 Cieszyn stał się też główną siedzibą konfederatów barskich.

Przełom XVIII i XIX wieku to gwałtowny rozwój życia kulturalno-oświatowego Cieszyna. Druga połowa XIX w. w Cieszynie i na Śląsku Cieszyńskim była okresem rozbudzenia i rozwoju polskiego życia narodowego. Szczególnie koniec tego wieku zaznaczył się gwałtownym rozwojem polskich instytucji kulturalnych i oświatowych. Niebagatelną rolę w tym procesie odegrała założona przez Pawła Stalmacha w 1885 r. Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego, której naczelnym celem było otwarcie Gimnazjum Polskiego. W swych poczynaniach działacze Macierzy wychodzili z założenia, iż w pierwszym rzędzie polskiej społeczności na Śląsku Cieszyńskim należy zapewnić wykształconą inteligencję, która z kolei zajęłaby się kształceniem polskich dzieci. Kolejnym wyzwaniem dla Macierzy było powołanie do życia, pomimo oporu niemieckich władz miasta, polskiej Szkoły Ludowej w Cieszynie, która w zgermanizowanym mieście miała zostać pierwszą na wskroś polską placówką oświatową o charakterze podstawowym. Poprzez założenie Szkoły Ludowej w Cieszynie rozpoczęła Macierz prace od podstaw, stworzyła pierwszą na wskroś polską placówkę.

Za nią poszły następne szkoły zakładane przez Macierz: w 1904 r. w Polskiej Ostrawie, w 1905 w Niemieckiej Lutyni i Dziećmorowicach, w 1906 w Boguminie, w 1908 w Gruszowie, w 1909 w Kończycach Małych i Toszonowicach Górnych, w 1910 w Pietwałdzie i druga w Polskiej Ostrawie, w 1911 szkoła ćwiczeń przy polskim Seminarium Nauczycielskim w Bobrku koło Cieszyna, w 1914 kolejna w Niemieckiej Lutyni. Imponujący dorobek Macierzy w dziedzinie szkolnictwa dał trwałe podstawy rozwoju powszechnej oświaty w niepodległej Ojczyźnie i polskiego szkolnictwa na Zaolziu rozwijanego przez Macierz Szkolną w Czechosłowacji. W Cieszynie po I wojnie światowej i odzyskaniu niepodległości w sposób już nieskrępowany mogło rozwijać się polskie publiczne szkolnictwo.

Budynek mieszczący Szkołę Podstawową nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi pamięta czasy Habsburgów. W 1895 roku ukończono budowę koszar arcyksiążęcych, złożonych z 22 obiektów, mieszczących pułk piechoty, oddział obrony kraju, służby pomocnicze i gospodarcze. Do roku 1918 stacjonowała tu armia austriacka. W latach pięćdziesiątych część zabudowań została przeznaczona na mieszkania, dwa gmachy przejęło szkolnictwo, jeden należy do Beskidzkiej Straży Granicznej. Dnia 1 września 1999 roku w budynku Szkoły Podstawowej nr 5 rozpoczęło działalność Gimnazjum nr 3. Do 30 czerwca 2001 roku dyrektorem gimnazjum był mgr Mirosław Werner, od 1 lipca 2001 roku dyrektorem jest mgr Danuta Łabaj. W 2017 r. w budynku znów jest Szkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi.